Alimlər akkumulyator tullantılarında litiumun daha tez və effektiv şəkildə bərpası üçün yeni üsul hazırlayıblar.
Hafta.az-ın “New Atlas”a istinadən yazdığına görə, litium yüngülliyi və yüksək enerji saxlama qabiliyyəti ilə elektrikli nəqliyyat vasitələri kimi bir çox sahədə akkumulyatorlarda istifadə edilir. Bununla belə, litium ehtiyatları azalsa da, bu maddənin təkrar emal üsulları kifayət qədər uğurlu deyil.
ABŞ-ın Rays Universitetinin tədqiqatçıları mikrodalğalı radiasiya və bioloji parçalana bilən məhluldan istifadə edərək litiumun təkrar emalı sahəsində mühüm addım atıblar.
Batareyanın təkrar emalı zamanı litiumun ayrılması üçün onu qızdırmaq lazımdır. Bununla belə, ümumiyyətlə istifadə edilən yağ vannası üsulu uzun müddət alır və litium zədələndiyi üçün çox az hissəsi bərpa olunur.
“Advanced Functional” jurnalında dərc edilmiş tədqiqatın aparıcı müəllifi Salma əl-Haşim deyir: "Litium ümumiyyətlə bütün digər metallardan sonra çökdüyü üçün onun bərpa sürəti çox aşağıdır, buna görə də məqsədimiz litiumun xüsusi olaraq necə hədəf alınacağını öyrənmək idi".
Əl-Haşim və həmkarları batareyanın tullantılarını xolin xlorid və etilen qlikol məhlulunda isladıblar.
Tədqiqatçılar bu üsulu məhluldakı iki maddənin litiumun akkumulyatordakı digər metallardan ayırmaq qabiliyyətinə və xolin xloridin mikrodalğalı şüaları udmaq qabiliyyətinə əsaslanaraq hazırlayıblar. Daha sonra, batareyanı mikrodalğalı radiasiyaya məruz qoyaraq, tədqiqatçılar litiumunu yağ banyosundan çox daha tez və effektiv şəkildə ayıra bildilər.
Alimlər akkumulyatordakı litiumun 87 faizini cəmi 15 dəqiqə ərzində bərpa ediblər. Yağ vannasında bu proses 12 saata qədər davam edir.
Tədqiqatın digər aparıcı müəllifi Sohini Bhattaçaryya deyir ki, “bu yolla biz litiumun digər metallardan seçici şəkildə yuyulması, bu proses üçün mikrodalğalı radiasiyanın istifadəsi mətbəxdəki mikrodalğalı sobanın yeməyi sürətlə qızdırmasına bənzəyir. Çünki istilik birbaşa molekullara ötürülür, bu da reaksiyanın ənənəvi istilik üsullarından daha sürətli baş verməsinə imkan verir".
Tədqiqatçılar deyirlər ki, batareyalardakı kobalt və nikel kimi metallar da məhlulun tərkibini dəyişdirərək təkrar emal edilə bilər.
Yeni araşdırma litiumun artan ehtiyacını daha ekoloji cəhətdən təmiz şəkildə qarşılamaqda mühüm addımdır.
Araşdırmanın müxbir müəllifi Pulickel Ajayan deyir: "Bu üsul təkcə bərpa sürətini artırmır, həm də ətraf mühitə təsirini minimuma endirir".
